Бізнес-навіны

Вывучэнне глебы і новыя віды ўгнаенняў. Вучоны расказала аб перспектывах беларускай аграхіміі

Фота з архiва

Перад аграрыямі нашай краіны стаіць адказная задача па вырошчванні сельгаскультур. Адным з важных складнікаў добрага ўраджаю з'яўляецца падкормліванне глебы ўгнаеннямі. За вытворчасць угнаенняў у нашай краіне адказвае шэраг хімічных прадпрыемстваў, якія пастаянна прыдумваюць новыя формы падкормак. Аб тым, як вучоныя дапамагаюць заводам у вытворчасці ўгнаенняў, новых формах і стане галіны напярэдадні Дня хіміка расказала галоўны навуковы супрацоўнік лабараторыі новых форм угнаенняў і меліярантаў РУП "Інстытут глебазнаўства і аграхіміі" НАН Беларусі доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар Галіна Пірагоўская.

Работа вучоных па вывучэнні аграхімічнага саставу глебы

З 1965 года Інстытут глебазнаўства і аграхіміі НАН Беларусі ажыццяўляе маніторынг змянення ўрадлівасці глебы ў Беларусі, а таксама распрацоўвае новыя формы макра- і мікраўгнаенняў для асноўнага ўнясення ў глебу і некаранёвых падкормліванняў. Таксама ў інстытуце ёсць лізіметрычная станцыя, якая функцыянуе з 1981 года.

"На станцыі ёсць 48 лізіметраў, якія запоўнены найбольш распаўсюджанымі глебамі Беларусі. Вывучаецца іх хімічны састаў, колькасць выпадаючых атмасферных ападкаў, а таксама спосаб іх фільтрацыі пры апрацоўцы сельгаскультур. Вызначаецца 18 макра-, мезаэлементаў і разглядаюцца іх страты ў глебе на глыбіні 1-1,5 м. Такім чынам мы вывучаем забруджванні нашых паверхневых і грунтавых вод рознымі хімічнымі элементамі, якія ўносяцца ў глебу для жыўлення раслін", - растлумачыла Галіна Пірагоўская.

Паводле яе слоў, у Інстытуце глебазнаўства і аграхіміі ёсць глебавая і аграхімічная служба, якая вядзе метадычнае кіраўніцтва.

"Цяпер апублікаваны вынікі аграхімічнага абследавання глебы апошняга тура, дзе прыводзяцца даныя па тым, як змяняецца ўрадлівасць нашай глебы, колькасць серы, мікраэлементаў у глебе і інш. Распрацоўваюцца рэсурсазберагальныя тэхналогіі прымянення мінеральных угнаенняў з мэтай вызначыць, як змяняецца глеба, якое ўздзеянне аказвае ветравая і водная эрозія на нашу глебу і навакольнае асяроддзе", - адзначыла галоўны навуковы супрацоўнік лабараторыі новых форм угнаенняў і меліярантаў.

Яна дадала, што цяпер перад аграрыямі і хімічнымі прадпрыемствамі ставяцца перспектыўныя задачы па павышэнні рэнтабельнасці сельгасвытворчасці, эканоміі рэсурсаў (угнаенняў, матэрыялаў), а таксама прымяненні навукова абгрунтаваных макра- і мікраўгнаенняў.

"Даныя апошняга тура аграхімічнага абследавання глебы паказваюць, што ў нас у краіне 90 працэнтаў глебы - з нізкай і сярэдняй колькасцю серы, прычым першай групы - 65,8 працэнтаў. Гэта сведчыць аб тым, што цяпер для атрымання добрага ўраджаю з высокай якасцю прадукцыі трэба прымяняць серазмяшчальныя ўгнаенні", - падкрэсліла спецыяліст.

Аграхімічнае абследаванне глебы Беларусі праводзіцца на прадмет наяўнасці такіх мікраэлементаў, як бор, медзь, марганец і цынк. Як паказалі апошнія абследаванні, пашыраюцца глебы з нізкай колькасцю медзі і цынку.  Галіна Пірагоўская адзначыла, што медзь - гэта асноўны мікраэлемент, які патрэбны для збожжавых культур, а цынк - для кукурузы. Усе гэтыя культуры апрацоўваюцца ў нас у краіне на вялікіх плошчах і важныя для забеспячэння ўраджаю.

"Для атрымання добрага ўраджаю і рэзерву павелічэння ўраджайнасці ў Беларусі трэба прымяняць не толькі збалансаваныя суадносіны элементаў азоту, фосфару і калію, але таксама ўводзіць мезаэлементы - серу і мікраэлементы. Гэта важна як для асноўнага ўнясення ў глебу, так і для некаранёвых падкормліванняў мікраэлементамі", - заявіла вучоны.

Новыя распрацоўкі

Цяпер Інстытут глебазнаўства і аграхіміі НАН Беларусі займаецца распрацоўкай мінеральных угнаенняў новага пакалення.

"Так, калі раней для атрымання азотных угнаенняў пралангаванага тэрміну дзеяння або павольнадзеючых прымяняліся любыя сувязныя, то цяпер уведзены ДАСТ. Цяпер для атрымання ўгнаенняў пралангаванага тэрміну дзеяння мы можам прымяняць інгібітары нітрыфікацыі або сувязныя, якія раскладаюцца ў глебе, - біяраскладальныя палімеры", - расказала спецыяліст.

Яна дадала, што ў інстытута ёсць сумесная распрацоўка па грануляваных арганічных угнаеннях на аснове птушынага памёту і фосфагіпсу. Акрамя таго, ужо атрыманы доследныя ўзоры ўгнаенняў на аснове птушынага памёту з хлорыстым каліем і крэмнійзмяшчальныя ўгнаенні.

"На жаль, некаторыя гаспадаркі не ўносяць у глебу фосфарныя ўгнаенні. Адзначу, што пры гэтым не толькі зніжаецца ўрадлівасць глебы, але таксама парушаюцца суадносіны катыёнаў і аніёнаў у глебавым растворы. Гэта вядзе да таго, што найбольш рухомыя элементы трапляюць у глебава-грунтавыя воды. У прыватнасці гэта датычыцца азоту і калію. Нават пры збалансаваных суадносінах элементаў жыўлення сярэднегадавыя страты азоту складаюць 10 кг/га на суглінкавых глебах, а на пясчаных і тарфяных - 35-39 кг/га", - заявіла Галіна Пірагоўская.

Комплексныя ўгнаенні

Паводле яе слоў, распрацоўкай комплексных угнаенняў Інстытут глебазнаўства і аграхіміі займаецца з 2006 года. Тэхнічныя ўмовы для іх былі зацверджаны ў 2009 годзе і не так даўно прадоўжаны да 2030 года, яны перададзены Гомельскаму хімзаводу і прадпрыемству "Беларуськалій".

"Цяпер попыт на комплексныя ўгнаенні павялічваецца ва ўсім свеце. Адзначу, што нашым прадпрыемствам важна распрацоўваць угнаенні пад канкрэтныя культуры са збалансаванымі суадносінамі мікраэлементаў, дзе адразу будзе ўнесена патрэбная колькасць азоту, фосфару і калію", - падкрэсліла галоўны навуковы супрацоўнік лабараторыі.

Яна расказала, што апошнія два гады Гомельскі хімічны завод вядзе вялікую работу па арганізацыі вытворчасці комплексных угнаенняў для Расіі. У мінулым годзе прадпрыемства зарэгістравала шмат марак комплексных угнаенняў, а ў гэтым годзе ідзе рэгістрацыя аманізаванага суперфасфату.

"На дзяржаўным прадпрыемстве распрацавана 10 угнаенняў для некаранёвых падкормліванняў па вегетацыі сельскагаспадарчых культур. Яны падыходзяць для агароднінных, збожжавых, бабовых і зернебабовых культур, а таксама для бульбы, лёну і гарадскога азелянення. Адзначу, што ў нашым інстытуце распрацавана цэлая серыя мікраэлементаў для некаранёвых падкормліванняў, але ўсе яны выпускаюцца на прыватных прадпрыемствах", - заявіла вучоны.

Гаворачы аб рэгістрацыі новых угнаенняў, яна дадала, што раней на сертыфікацыю трэба было 2-3 гады. Цяпер жа ў час гэтага працэсу з'явілася магчымасць у якасці вопыту выкарыстоўваць новае ўгнаенне для закладкі пад зялёныя культуры, у прыватнасці салату і кроп.

"Гэтыя працэдуры можна праводзіць з красавіка па чэрвень, а таксама з ліпеня па кастрычнік. Такім чынам, ужо ў лістападзе-снежні можна зарэгістраваць угнаенне на дзяржаўнай камісіі. Калі яно будзе зарэгістравана хоць бы па адной культуры, то паралельна можна падаваць даныя па іншых відах і пашыраць сферу прымянення ўгнаення. Так, да вясны наступнага года ёсць магчымасць зарэгістраваць гэта ўгнаенне для іншых культур. Фактычна такі метад дае магчымасць скараціць час рэгістрацыі з 2-3 гадоў да 1-1,5 года", - растлумачыла Галіна Пірагоўская.

Сумесная работа НАН і заводаў

Паводле слоў спецыяліста, Інстытут глебазнаўства і аграхіміі распрацаваў вадкі карбамід з колькасцю азоту 19 кг/га. Пры гэтым на ўгнаенне быў атрыманы еўразійскі патэнт.

"Таксама сумесна з яшчэ адной вытворчасцю стварылі ўгнаенні пралангаванага тэрміну дзеяння, але пакуль не ў прамысловых маштабах. Тут мы ўвялі ў якасці пралангаванай дабаўкі інгібітар айчыннай нітрыфікацыі, які вырабляецца ў Віцебску. Акрамя гэтага, мы тры гады праводзілі параўнальную ацэнку гэтага інгібітару нітрыфікацыі з чэшскім. Адзначу, што эфектыўнасць нашага інгібітару знаходзіцца на ўзроўні. Мы выкарыстоўваем сувязныя на аснове рапсавага алею, якія таксама атрыманы ў Беларусі. Пры гэтым усе нашы лабараторныя распрацоўкі неабходна пераправяраць і спрабаваць вырабляць на заводах. Паколькі азотныя ўгнаенні выбухованебяспечныя", - канстатавала галоўны навуковы супрацоўнік лабараторыі.

Таксама яна расказала пра выпуск грануляваных серазмяшчальных угнаенняў у Гродне. Для вытворчасці такіх угнаенняў гранулюецца дробнакрышталічны сульфат амонію. Галіна Пірагоўская адзначыла, што вучоныя ўвялі ў яго бор і атрымалася ўгнаенне з рэгулятарам росту раслін - гідрагумат.

"Акрамя таго, мы другі год працуем над праектам па фундаментальных даследаваннях выкарыстання фосфагіпсу ў якасці серазмяшчальнага ўгнаення. У гэтым годзе Гомельскі хімічны завод даў нам 10 узораў фосфагіпсу, бо для яго вытворчасці выкарыстоўваюць сыравіну з розных краін - Афрыкі, Расіі і іншых. Паколькі серазмяшчальных угнаенняў у Беларусі не хапае, пастаўлена задача выкарыстоўваць фосфагіпс, таму што ў яго саставе ёсць 20-23 працэнты серы", - адзначыла вучоны.

Яна заявіла, што ў Беларусі ідзе распрацоўка айчыннага монакалійфасфату, паколькі ў беларускіх цяпліцах у асноўным выкарыстоўваюць гэта ўгнаенне ізраільскай і бразільскай вытворчасці. На гэты момант ідзе параўнальная ацэнка нашага монакалійфасфату з аналагамі.

"Таксама на адной з вытворчасцей у гэтым годзе стварылі комплекснае бясхлорнае ўгнаенне для грэчкі. Гэта культура вырошчваецца ў краіне на 20 тыс. га, таму ўгнаенні для яе вельмі запатрабаваны", - рэзюмавала Галіна Пірагоўская.

БЕЛТА

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае