Як атрымаць вышэйшую адукацыю ў Беларусі? Колькі каштуе навучанне ў ВНУ краіны? Якія магчымасці ёсць для замежных студэнтаў?
Якасная вышэйшая адукацыя – візітная картка Беларусі. Сярод краін СНД Беларусь займае лідзіруючыя пазіцыі па ўзроўні адукаванасці і якасці атрыманай адукацыі: аб'ём ведаў адпавядае еўрапейскім стандартам, беларускія дыпломы бакалаўра прызнаюцца ў 18 краінах.
У Беларусі працуе 50 устаноў вышэйшай адукацыі – 42 дзяржаўныя і 8 прыватных. Сярод іх:
Агульная колькасць студэнтаў у Беларусі складае каля 228,0 тыс. чалавек, з іх 94% вучацца ў дзяржаўных ВНУ (даныя на 2022/2023 навучальны год). Згодна са статыстыкай, больш за 40% студэнтаў сумяшчаюць вучобу з работай.
Сёння ў краіне спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй рыхтуюць па 15 профілях, што ўключаюць больш за 400 спецыяльнасцей і напрамкаў спецыяльнасцей:
Цяпер у Беларусі рэалізуецца праект "Універсітэт 3.0", які прадугледжвае інфраструктурныя змяненні ва ўстановах вышэйшай адукацыі. У ім удзельнічае 18 універсітэтаў краіны, якія паспяхова вырашаюць не толькі навуковыя і адукацыйныя, але і камерцыйныя задачы. У Беларусі працуюць сем універсітэцкіх тэхнапаркаў, мэта якіх – паставіць на бізнес-рэйкі навуковыя распрацоўкі студэнтаў, магістрантаў, вядучых вучоных і стварыць прадукцыю з высокай дабаўленай вартасцю. Наступны крок – пераход да мадэлі "Універсітэт 4.0", якая прадуглежвае новую місію ВНУ: фарміраванне інавацыйных галін і тэхналогій для мэт устойлівага сацыяльна-эканамічнага развіцця рэгіёнаў і краіны.
На працягу апошніх дзесяцігоддзяў расце цікавасць замежных грамадзян да вышэйшай адукацыі ў Беларусі. Сёння (2022/2023) у ВНУ краіны навучаецца каля 27 тысяч замежных грамадзян – гэта студэнты, аспіранты, а таксама тыя, хто навучаецца на падрыхтоўчых факультэтах. Найбольшая колькасць – грамадзяне Кітая, Туркменістана, Узбекістана, Расіі, Шры-Ланкі, Таджыкістана, Лівана, Індыі, Ірана, Казахстана, Азербайджана. Традыцыйна ў іншаземцаў запатрабаваны медыцынскія, тэхнічныя, педагагічныя спецыяльнасці, прафесійныя напрамкі ў галіне культуры і мастацтваў. І вядома, многія абітурыенты выбіраюць спецыяльнасці сферы інфармацыйных тэхналогій. У Беларусі, дзе дзякуючы першакласным спецыялістам створаны адзін з буйнейшых IT-кластараў Усходняй Еўропы, яны выкладаюцца на высокім узроўні.
Беларускія ВНУ паказваюць добрыя вынікі ў міжнародных рейтынгах. Напрыклад, лідар беларускай вышэйшай адукацыі – БДУ – уваходзіць у топ-300 сярод 30 тысяч універсітэтаў, дзеючых па ўсім свеце.
У рэйтынгу Webometrics (ад Сybermetrics Lab – даследчай групы іспанскага Нацыянальнага даследчага савета (CSIC) на 1 ліпеня 2023 года сярод 5 тысяч лепшых універсітэтаў свету прадстаўлены наступныя беларускія ВНУ (пазіцыя):
У рэйтынгу QS (ад англійскай кампаніі Quacquarelli Symonds), які на 2024 г. вызначыў 1500 лепшых універсітэтаў свету, знаходзяцца: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (387-я пазіцыя), Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт (801-850), Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі (1201-1400).
У рэйтынгу SIR (ад групы Scimago – навукова-даследчай арганізацыі, якая аб'ядноўвае членаў Вышэйшага савета па навуковых даследаваннях з шэрага буйнейшых універсітэтаў Іспаніі) за 2023 г. прадстаўлены Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (5501), Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт (7680), Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі (8098), Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт (8165), Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны (8320), Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт (8381), Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы (8396).
У прэстыжны сусветны рэйтынг універсітэтаў Times Higher Education (THE), які на 2024 г. уключае больш за 1900 універсітэтаў 108 краін і тэрыторый, уваходзіць Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. У спісе прэтэндэнтаў – шэсць універсітэтаў: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі, Беларускі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт, Універсітэт грамадзянскай абароны МНС Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, Гомельскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт і Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы.
Галоўная ВНУ краіны – БДУ – уваходзіць у 1% лепшых універсітэтаў свету. Ён уключаны ў 9 глабальных і 13 прадметных рэйтынгаў, у тым ліку "вялікай тройкі", што аб'ядноўвае самыя аўтарытэтныя рэйтынгі з 1000 лепшых універсітэтаў планеты. БДУ, які адзначыў у 2021-м 100-годдзе, сёння з'яўляецца маштабным комплексам, што аб'ядноўвае: 27 факультэтаў, інстытутаў і ўстаноў, 177 кафедр, 100 навукова-даследчых лабараторый (у тым ліку 60 студэнцкіх), 4 навукова-даследчыя інстытуты, 2 навуковыя цэнтры і 1 стартап-цэнтр, 6 інавацыйных вытворчых прадпрыемстваў, 3 вучэбна-доследныя станцыі, 6 музеяў, 1 навукова-тэхналагічны парк. Электронная бібліятэка БДУ ўваходзіць у пяцёрку лепшых універсітэцкіх рэпазіторыяў свету (The Ranking Web of World repositories).
Лідар інжынернай адукацыі ў Беларусі – БНТУ – адлічвае сваю гісторыю з 1920 года, калі быў створаны Беларускі політэхнічны інстытут. А сёння гэта адзіная ВНУ краіны са статусам нацыянальнай. Больш за 30 тысяч яе студэнтаў атрымліваюць адукацыю, што ахоплівае амаль усе магчымыя тэхнічныя напрамкі. Універсітэт аб'ядноўвае 16 факультэтаў, 9 каледжаў і 6 інстытутаў, 32 навукова-даследчыя лабараторыі, Навукова-тэхналагічны парк, 20 інавацыйных прадпрыемстваў, стартап-школу і FABLAB, доследны завод. Таксама ёсць свае інтэрнаты, спартыўныя збудаванні і санаторый-прафілакторый. У БНТУ функцыянуе першы ў свеце Інстытут Канфуцыя па навуцы і тэхніцы.
БДЭУ – флагман эканамічнай адукацыі Беларусі, і, зразумела, тут прадстаўлены самы шырокі дыяпазон спецыяльнасцей у галіне эканомікі, фінансаў, менеджменту, маркетынгу. Вялікі ўпор у навучанні студэнтаў робіцца на валоданні сучаснымі інфармацыйнымі тэхналогіямі і замежнымі мовамі. Напрыклад, самы малады факультэт – лічбавай эканомікі – рыхтуе прафесіяналаў на стыку эканомікі і IT, рэдкіх спецыялістаў у сферы аналітыкі вялікіх даных. У складзе ўніверсітэта – 11 факультэтаў, Інстытут сацыяльна-гуманітарнай адукацыі, Інстытут магістарскай падрыхтоўкі і Інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі эканамічных кадраў, тры каледжы, навучальныя і навуковыя лабараторыі, студэнцкі гарадок.
БДУІР – галоўная ВНУ па падрыхтоўцы спецыялістаў сферы інфармацыйных тэхналогій – уваходзіць у топ самых запатрабаваных універсітэтаў Беларусі. Сёння гэта вялікі навучальна-навукова-інавацыйны комплекс, які аб'ядноўвае 8 факультэтаў, 32 кафедры, навукова-даследчую частку, Інстытут інфармацыйных тэхналогій (2 факультэты і 4 кафедры). Акрамя таго, ва ўніверсітэце працуюць 12 адукацыйных цэнтраў вядучых сусветных кампаній: Адукацыйны цэнтр National Instruments, Цэнтр кампетэнцый тэхналогій IBM, Філіял сеткавай Акадэміі Cisco, Акадэмічны цэнтр SAP па праграмах супрацоўніцтва SAP з ВНУ "Універсітэцкі альянс", Android Software Center, INTES, A1QA, Huawei…
ГрДУ імя Янкі Купалы не толькі самы вялікі з рэгіянальных універсітэтаў Беларусі, але і адзін з нямногіх шматпрофільных, вядучых падрыхтоўку па шырокім спектры спецыяльнасцей і хутка рэагуючых на запатрабаванні рынку. У незалежных міжнародных рэйтынгах ён таксама традыцыйна ўваходзіць у лік лепшых беларускіх ВНУ. У яго складзе – 15 факультэтаў, Інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў, 4 каледжы, РУП УНПЦ "Тэхналаб" у статусе навукова-тэхналагічнага парка, Цэнтр трансферу тэхналогій. ГрДУ стаў першым несталічным універсітэтам, які ўвайшоў у праект укаранення модэлі "Універсітэт 3.0". Ён цесна супрацоўнічае з кампаніямі рэальнага сектара эканомікі, у тым ліку ў сферы распрацоўкі і ўкаранення інавацыйных прадуктаў і тэхналогій, падтрымлівае сувязі з больш як 150 замежнымі ўніверсітэтамі.
Ужо многія дзесяцігоддзі ў спіс самых запатрабаваных ВНУ як для беларускіх абітурыентаў, так і замежных уваходзяць медыцынскія ўніверсітэты. Іх у Беларусі чатыры:
Поўны спіс вышэйшых навучальных устаноў Беларусі з кантактнай інфармацыяй – тут.
Пасля таго, як абітурыент выбраў спецыяльнасць і вышэйшую навучальную ўстанову, яму трэба звярнуцца ў ВНУ для атрымання запрашэння на вучобу. Для гэтага ў навучальную ўстанову адпраўляюцца наступныя дакументы:
Потым неабходна аформіць візу, якая дазваляе ўезд на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь.
Для замежных грамадзян бяззвізавага рэжыму ўезду ў Беларусь запрашэнне на навучанне і вучэбную візу атрымліваць не трэба.
Пасля прыбыцця ў Беларусь на разгляд прыёмнай камісіі ВНУ прадастаўляецца наступны пакет дакументаў:
Нацыянальны пашпарт з візай на ўезд у Рэспубліку Беларусь прад’яўляецца замежным грамадзянінам асабіста.
Дакументы можна прадастаўляць як на беларускай або рускай мовах, так і на англійскай, французскай, іспанскай, нямецкай. У такім выпадку неабходна прыкласці іх пераклад на беларускую або рускую мову, засведчаны натарыяльна.
Мова навучання ў ВНУ рэспублікі – руская ці беларуская. Большасці замежных студэнтаў да пачатку навучання трэба прайсці ў Беларусі гадавы моўны курс на факультэце давузаўскай падрыхтоўкі навучальнай установы.
Для грамадзян Беларусі, якія атрымліваюць вышэйшую адукацыю платна, кошт навучання складае (у эквіваленце) ад 1000-1200 да 1500-1600 долараў ЗША ў год – у залежнасці ад ВНУ і выбранай спецыяльнасці.
Кошт навучання ў ВНУ Беларусі для замежных грамадзян у сярэднім у 2-2,5 раза вышэйшы, чым для студэнтаў з нашай краіны. Традыцыйна самы высокі кошт – у медыцынскіх ВНУ і на шэрагу спецыяльнасцей БДУ.
Усе вышэйшыя навучальныя ўстановы Беларусі маюць аддзелы па забеспячэнні жыллём, якія аказваюць дапамогу ў атрыманні дазволу на часовае пражыванне, дапамагаюць знайсці месца жыхарства. Большасць студэнтаў пражываюць у студэнцкіх інтэрнатах. Гэта камфортна і даволі танна.
У Мінску пабудавана Студэнцкая вёска – маштабны сучасны комплекс, дзе жывуць студэнты дзевяці сталічных ВНУ, у тым ліку іншаземцы. Акрамя васьмі вялікіх інтэрнатаў, на тэрыторыі гарадка размешчаны дзіцячы сад, паліклініка, гандлёвы цэнтр, лядовая арэна. У кожным інтэрнаце працуюць трэнажорныя залы, сталовыя, кафэ, медыцынскія пункты.