Падзеі, факты, анонсы
"Цытадэлі мужнасці". БЕЛТА прэзентавала кнігу аб населеных пунктах, узнагароджаных вымпелам за мужнасць і стойкасць
2 ліпеня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Беларускае тэлеграфнае агенцтва прэзентавала ў Дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны кнігу "Цытадэлі мужнасці" аб гісторыі кожнага з 42 населеных пунктаў, удастоеных вымпела "За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны", перадае карэспандэнт БЕЛТА.
У аснову выдання пакладзены матэрыялы журналістаў газеты "7 дней", якія публікаваліся на рэсурсах БЕЛТА. Першы тэкст выйшаў у студзені 2024 года, заключны - у канцы чэрвеня 2025-га. За паўтара года журналісты працавалі з краязнаўцамі і жыхарамі кожнага з 42 населеных пунктаў, аб'ездзілі дзясяткі мемарыялаў, воінскіх могілак, адшукалі ўдзельнікаў Вялікай Айчыннай і іх родных.
Кніга "Цытадэлі мужнасці" выйшла тыражом 1018 экзэмпляраў. Яе публікацыя стала магчыма дзякуючы падтрымцы ААТ "МАЗ" - кіруючая кампанія холдынга "БЕЛАЎТАМАЗ". Кіраўніцтва Мінскага аўтамабільнага завода з радасцю адгукнулася на прапанову аб супрацоўніцтве.
"У чэрвені 1941 года на абарону радзімы паўстаў увесь СССР. Але першымі сустрэлі ворага беларусы. Нашы дзяды далі фашыстам настолькі моцны адпор, што тыя прызнавалі: у душах савецкіх людзей няма ні кроплі страху. Беларусы заплацілі неймаверна высокую цану за мір і свабоду, у вайне загінуў кожны трэці наш зямляк", - адзначыла на прэзентацыі генеральны дырэктар БЕЛТА Ірына Акуловіч.
Пасля вайны толькі адзін беларускі горад быў удастоены звання горада-героя - Мінск. Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка дзясяткі разоў падкрэсліваў, што для беларусаў памяць пра Вялікую Айчынную вайну мацнейшая за час і не мае межаў. У 2004 годзе кіраўнік дзяржавы заснаваў новы знак узнагароды - вымпел "За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны". Яго ўручаюць населеным пунктам, якія з'яўляюцца прыкладам подзвігу і ўсенароднага супраціўлення, праяўленых у гады вайны. На гэты момант вымпелаў удастоены 42 населеныя пункты Беларусі.
Паводле слоў гендырэктара БЕЛТА, пісаць пра вайну заўсёды эмацыянальна цяжка. Кніга "Цытадэлі мужнасці" не стала выключэннем, бо літаральна за кожным з 42 яе раздзелаў стаіць вялізная чалавечая трагедыя і сотні, тысячы, а ў некаторых выпадках - дзясяткі тысяч смерцяў. Зрэшты, гэта гісторыі не пра гора і смерць, а пра неймаверную сілу духу беларусаў: іх супраціўленне, гераізм і сапраўдны чалавечы подзвіг.
У Астрашыцкім Гарадку - адзіным сельскім населеным пункце, узнагароджаным вымпелам за мужнасць і стойкасць, - падпольшчыкамі сталі нават дзеці, звярнула ўвагу Ірына Акуловіч. Школьнікі разам з настаўнікамі дапамагалі партызанам, за што ўсе, акрамя цудам выжыўшых дваіх, былі забіты немцамі. Пасля Вялікай Айчыннай вайны спаленую дашчэнту школу аднаўлялі ўсёй вёскай. А загадчыцы гаспадаркі, якая працавала ў ёй, было ўсяго 15 гадоў.
У Калінкавічах была свая "Маладая гвардыя" і называлася яна "Смугнар". Ад аднаго гэтага слова гітлераўцы прыходзілі ў жах. Яны не маглі паверыць, што за шматлікімі дыверсіямі на чыгунцы стаяць учарашнія школьнікі. Журналісту ўдалося адшукаць брата аднаго са смугнараўцаў - Сяргея Шаўчэнку. Ён усё жыццё прысвяціў пошуку інфармацыі аб юных падпольшчыках-антыфашыстах, сярод якіх быў яго брат Сеня. Яго, 16-гадовага, фашысты паднялі на дыбу. Сям'я Шаўчэнкаў да гэтага часу дакладна не ведае, дзе пахаваны падлетак. Сяргей Сямёнавіч прадаўжае шукаць магілу брата.
У Крычаўскім раёне 13 ліпеня 1941 года над вёскай Бель-1 уступіў у паветраны бой з трыма нямецкімі "юнкерсамі" савецкі бамбардзіроўшчык старшага лейтэнанта Аляксандра Жука. Штурманам быў малады лейтэнант Аляксей Гуменнікаў, ураджэнец гэтай самай вёскі. Экіпаж збіў дзве машыны, а трэцюю тараніў, калі самалёт ужо гарэў. За боем назіралі многія жыхары вёскі, былі сярод іх і бацькі Аляксея.
"Па ўспамінах відавочцаў, уся ўвага яго маці Ганны Якаўлеўны была прыкавана да неба, дзе ваяваў сын. Бой перамясціўся ў бок Мсціслаўскага раёна, а маці ўсё стаяла каля плота, пакуль муж не адвёў яе ў дом. Складана нават уявіць, што яны адчувалі ў той момант. Фашысцкія знішчальнікі расстралялі хлопца, калі той выскачыў з палаючага самалёта. Бацька налічыў на целе сына 11 кулявых раненняў", - расказала Ірына Акуловіч.
Паводле яе слоў, гэты выпадак барацьбы з ворагам тут далёка не адзіны. Гісторыі подзвігаў на Крычаўшчыне вылічаюцца дзясяткамі. Адна з вуліц райцэнтра носіць імя абаронца Крычава Мікалая Сірацініна. Гэты малады салдат адзін спыніў цэлую нямецкую калону.
Магілёў стрымліваў пераўзыходзячыя сілы германскай арміі на працягу 23 дзён - небывалы тэрмін. Горад абараняўся нават тады, калі немцы ўзялі Смаленск. Магілёў у вайну страціў 90 працэнтаў насельніцтва. Франтавы карэспандэнт, паэт Канстанцін Сіманаў прызнаваўся, што ён назаўсёды не забудзе Буйніцкае поле, дзе нашы на працягу аднаго дня падбілі і спалілі 39 нямецкіх танкаў. Тая бітва доўжылася 14 гадзін і стала адной з самых жахлівых за ўсю 23-дзённую абарону Магілёва.
У Барысаве званне Героя Савецкага Саюза атрымалі 27 байцоў. Храбрасць тых, хто абараняў горад, уражвае: у курсантаў мясцовага танкава-тэхнічнага вучылішча, якія ўзялі на сябе першы ўдар ворага, была адна толькі гармата. Ды і да той прывезлі снарады не таго калібру. Тады ў ход пайшлі бутэлькі з кактэйлем Молатава. Курсантам удалося знішчыць каля дзясятка нямецкіх танкаў.
версія для друку
зрабіць стартавай
дабавіць у выбранае