Прамовы і інтэрв’ю

Валянцін Елізар'еў: усё жыццё я займаўся любімай справай

Валянцін Елізар'еў. Фота з архiва

10 кастрычніка 1973 года Валянцін Елізар'еў стаў галоўным балетмайстрам Дзяржаўнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета БССР. На бягучым тыдні мастацкі кіраўнік Вялікага тэатра - народны артыст Беларусі адзначае творчы юбілей. Карэспандэнт БЕЛТА паразмаўляла з мэтрам балета пра любоў да мастацтва, адрозненні беларускай і замежнай балетнай школы і работу з жонкай.

- Вы столькі гадоў займаецеся тэатральным мастацтвам. Як вам удаецца захоўваць цікавасць да прафесіі, знаходзіць новыя сэнсы ў тым, што вы робіце і прадаўжаць працаваць?

- Вы ведаеце, тэатр - гэта вельмі вялікая частка майго жыцця. Другая палавіна - сям'я. Я вельмі адданы гэтым двум складнікам. Калі мне ўпершыню паказалі сцэну Вялікага тэатра без дэкарацый, я прыйшоў у захапленне. Мяне ўразіла моц і аб'ёмы сцэнічнай прасторы, і я сказаў сабе, што абавязкова буду тут працаваць. Так і здарылася. Я нарадзіўся не ў творчай сям'і, але бацькі падтрымлівалі мае захапленні. Яны адыгралі вялікую ролю ў тым, што я стаў чалавекам мастацтва. Мая жонка, з якой мы жывём ужо 53 гады, оперны рэжысёр. У нас двое дзяцей і трое ўнукаў. І хоць мае дзеці не пайшлі па шляху бацькоў, яны ўсё роўна глыбока дасведчаныя ў пытаннях мастацтва, музыкі і тэатра. Сын абараніў доктарскую дысертацыю. Ён узначальвае кафедру афрыканістыкі ў Сафійскім універсітэце, а дачка працуе начальнікам аддзела міжнароднага супрацоўніцтва Вялікага тэатра Беларусі.

- Як вы трапілі ў Вялікі тэатр?

- Я нарадзіўся ў Азербайджане і атрымаў адукацыю ў лепшых вышэйшых навучальных установах Санкт-Пецярбурга: у Акадэміі Рускага балета імя А.Я.Ваганавай і ў Ленінградскай кансерваторыі (Санкт-Пецярбургская ордэна Леніна дзяржаўная кансерваторыя імя М.А.Рымскага-Корсакава. - Заўвага БЕЛТА), а ў Мінску апынуўся па размеркаванні пасля ВНУ. Большая частка майго жыцця прайшла ў сталіцы Беларусі. У 26 гадоў я ўзначаліў беларускі балет і ні разу не ўсумніўся ў правільнасці свайго выбару. Жыццё прайшло недарэмна. Усё жыццё я займаўся любімай справай і ствараў спектаклі, многія з якіх жывуць да гэтага часу і збіраюць вялізныя залы.

- Як вам удаецца знаходзіць час і на творчую работу, і на сям'ю?

- Паколькі мы з жонкай шмат гадоў працавалі ў адным тэатры, то заўсёды пра ўсё дамаўляліся. Мы не перашкаджаем адзін аднаму, а дапаўняем адзін аднаго.

- Да творчага юбілею ў Вялікім тэатры на працягу ўсяго месяца паказваюць вашы балеты, у тым ліку "Стварэнне свету", "Спячую прыгажуню", "Дон Кіхота", "Лебядзінае возера", "Карміна Бурана". Якія спектаклі для вас самыя важныя і значныя?

- Усе. Яны як родныя дзеці, таму нельга сказаць, што адзін я люблю больш, а другі менш. Я да ўсіх спектакляў, якія стварыў на гэтай і іншых сцэнах свету, стаўлюся аднолькава. У іх укладзена шмат часу і сіл, і кожны мне вельмі дарагі.

- А якія спектаклі было складаней за ўсё ствараць?

- Заўсёды складаней працаваць над аўтарскімі пастаноўкамі, чым ставіць класіку або аднаўляць старыя спектаклі. Але, нягледзячы на маю любоў да аўтарскага балета, мы ўсё ж такі акадэмічны тэатр класічнага напрамку, таму класічных спектакляў у нашым рэпертуары даволі шмат.

- Вы доўгі час працавалі за мяжой і бывалі ў розных краінах. Работа ў якой з іх запомнілася вам больш за ўсё?

- Найбольш яркае ўражанне на мяне зрабіла стажыроўка па стыпендыі ЮНЕСКА ў Гранд-опера ў Парыжы. Я ўбачыў і шмат добрага, і шмат дрэннага. Усюды ёсць свае добрыя якасці і недахопы. Вядома, у Гранд-опера збіраліся лепшыя выканаўцы сусветнага ўзроўню, але сказаць, што на мяне кардынальна паўплываў замежны балет, цяжка. Я паклоннік і выхаванец рускай і савецкай школы балета, якая з'яўляецца адной з самых моцных у свеце. Многія мараць яе асвоіць і прайсці вучобу ў Санкт-Пецярбургу. Вядома, я ўдзячны Беларусі за тое, што яна стварыла для мяне магчымасць творча працаваць. Напэўна, калі б я застаўся ў Санкт-Пецярбургу, то не атрымаў бы там такіх магчымасцей пасля заканчэння ВНУ. У Японіі, напрыклад, усяго адзін дзяржаўны тэатр балета на вялізную 80-мільённую краіну, усё астатняе - гэта прыватныя студыі. Хоць можна пазайздросціць працаздольнасці японцаў. Я паставіў там тры спектаклі, і іх артысты працавалі, як камп'ютары. Ты паказваеш штосьці адзін раз, і яны ўсе вельмі хутка запамінаюць. З іншага боку, яны больш бяруць тэхнічным складнікам. А без духоўнай напоўненасці балет ператвараецца ў цырк. Тэхніка - толькі адна з частак добрага балета.

- Над чым вы працуеце цяпер? Магчыма, хацелі б аднавіць адну са старых пастановак?

- У гэтым сезоне я буду рабіць абсалютна новы спектакль "Золушка", а аднавіць мне хацелася б беларускі балет "Страсці (Рагнеда)", за які я атрымаў прэмію "Бенуа дэ ла Данс" у Парыжы і Дзяржаўную прэмію Рэспублікі Беларусь. Мне здаецца, што пакуль мяне не было ў тэатры, гэта пастаноўка незаслужана знікла з рэпертуару.

- Чаму вырашылі ставіць менавіта "Золушку"?

- Думаю, што ў мяне нарэшце наспела рашэнне, як гэта зрабіць. Пачынаць стварэнне пастаноўкі трэба, калі хочацца выказацца на выбраную тэму. Наогул, казку рабіць вельмі няпроста. Ва ўсіх казачных спектаклях схаваны глыбокія думкі. У партфелі ў мяне некалькі спектакляў, якія я выношваю гадамі. І ў сусветнай класіцы заўсёды спрабую знайсці сваё арыгінальнае бачанне.

- Ці было цяжка вяртацца ў Вялікі тэатр у 2018 і ці ўзнікаюць у вас складанасці ў сумяшчэнні творчай і папяровай працы?

- Часам складана, часам лёгка. Няма адзінага рэцэпта. Але я да ўсяго прывык. Вяртанне ў тэатр было вельмі шчаслівым, бо я вярнуўся ў родны дом.

- Як чалавек з такім вялікім вопытам, якую параду вы далі б маладым артыстам, якія толькі пачынаюць свой прафесійны шлях?

- Людзям, якім бацькі падарылі прыгожую і арганічную знешнасць, я раю не забываць, што толькі на ёй далёка не пойдзеш. Трэба прайсці вялікую школу, атрымаць глыбокія веды, паказаць індывідуальнасць, развіць у сабе тэхнічнае майстэрства, ідэальнасць і змястоўнасць танца.

- Ці адрозніваецца працэс работы з новымі артыстамі?

- Ім заўсёды вельмі складана, паколькі, у першую чаргу, важна вывучыць рэпертуар тэатра. Усё ж такі балет і опера - гэта калектыўнае мастацтва. Неабходна хутка ператварыцца з навучэнцаў у вялікіх артыстаў, якімі немагчыма стаць без карпатлівай і штодзённай працы. Трэба ўкласці вельмі шмат і паспрабаваць сябе ў розных амплуа, для таго каб стаць патрэбным і карысным членам калектыву Вялікага тэатра.

БЕЛТА.

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае