Галоўныя навіны

На гэтым сёння можна азалаціцца. Якую галіну Лукашэнка лічыць раўназначнай сельскай гаспадарцы

Аляксандр Лукашэнка прыняў удзел у рэспубліканскім суботніку, высадзіўшы дрэвы на тэрыторыі Нацыянальнага парку "Прыпяцкі", красавік 2020 года

У 2006 годзе на Усебеларускім народным сходзе кіраўнік дзяржавы абазначыў асноўную задачу для знешняга гандлю на наступную пяцігодку: скарачэнне экспарту сыравіны і павелічэнне экспарту высокатэхналагічнай прадукцыі і тэхналогій. Размова ішла ў тым ліку аб недапушчальнасці вывазу круглых лесаматэрыялаў. Гэтыя словы сталі інструкцыяй да дзеяння. Лясную галіну чакалі кардынальныя змяненні. У новым выпуску YouTube-праекта БЕЛТА "Па факце: рашэнні Першага" мы раскажам, што ўяўляе сабой лясная гаспадарка Беларусі, як на развіццё галіны паўплываў Лукашэнка і на чым, на думку кіраўніка дзяржавы, можна азалаціцца.

Якую тэрыторыю займае лес у Беларусі

Начнём з невялікай статыстыкі. Беларусь уваходзіць у дзясятку вядучых лясных дзяржаў Еўропы. Лес займае 40 працэнтаў тэрыторыі нашай краіны. Сярэдні ўзрост дрэў - 57 гадоў. Самыя распаўсюджаныя пароды - сасна і бяроза. Самы лясісты раён - Расонскі. А яшчэ ў нас самы вялікі ў Еўропе масіў рэліктавага лесу - Белавежская пушча. Некаторым дрэвам амаль 600 гадоў. Лес - гэта не толькі прыроднае багацце, але і каштоўны рэсурс, якім трэба правільна распараджацца. І гэта, шчыра кажучы, атрымлівалася ў беларусаў не заўсёды.

"Лес - гэта стратэгічны рэсурс нашай краіны, і мы не маем права яго так нядбайна выкарыстоўваць, як сёння. На лесе сёння можна азалаціцца, а мы галіне з бюджэту датацыі робім. Навесці парадак у лясной галіне і лесанарыхтоўцы неабходна ў максімальна сціслыя тэрміны. Лясная галіна выходзіць на пярэдні план. Для нас яна становіцца нават важнейшай, чым сельская гаспадарка", - звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы ў час рабочай паездкі ў Івацэвіцкі раён у 2006 годзе.

Рашэнне Аляксандра Лукашэнкі зрабіць больш строгімі правілы работы ў лесе, пазбавіцца ад безгаспадарчасці, укласці сродкі ў мадэрнізацыю галіны, выкарыстоўваць сучасныя тэхналогіі з поўным цыклам. Дазволіць працаваць у лесанарыхтоўцы прыватніку, але пад строгім катролем. Прадпрыемствам зніжаць затраты і павышаць якасць прадукцыі. І ні ў якім разе не прадаваць лес за бясцэнак.

"Тое, як у Беларусі перапрацоўваецца і прадаецца лес, нельга назваць інакш як злачынства перад народам", - паскардзіўся на нерацыянальнае выкарыстанне лесу Прэзідэнт Беларусі ў час паездкі ў Івацэвіцкі раён у 2006 годзе. Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што лес - гэта нацыянальнае багацце беларускага народа, прыродны рэсурс, значнасць якога з кожным годам узрастае, і яго рацыянальнае выкарыстанне з'яўляецца важнейшым пытаннем.

Нягледзячы на вялікія плошчы лесу і значныя запасы драўніны, доля лесапрамысловага комплексу ў валавым унутраным прадукце Беларусі на той момант складала толькі 2,3 працэнта. Гэта быў нізкі паказчык, калі параўнаць з краінамі Еўрасаюза, у якіх уклад ляснога сектара эканомікі складаў больш за 25 працэнтаў. "Гэта першы доказ злачыннага стаўлення да нашых лясных рэсурсаў", - заявіў беларускі лідар.

Колькі дрэў у Беларусі высаджваюць кожны год

Зарубілі на носе: колькі зрэзалі, столькі пасадзілі. Гэта прапісалі ў Лясным кодэксе. Сёння ў пітомніках вырошчваюць мільёны саджанцаў, але некалі пасадачнага матэрыялу катастрафічна не хапала. Пры падтрымцы дзяржавы пабудавалі сучасныя цяпліцы, уладкавалі палі дарошчвання сеянцаў. У краіне з'явіўся Рэспубліканскі селекцыйна-насенняводчы цэнтр.

Першы намеснік міністра лясной гаспадаркі Аляксандр Драгун расказаў аб Рэспубліканскім лясным селекцыйна-насенняводчым цэнтры. "Калі Прэзідэнт наведваў наш селекцыйны цэнтр, да яго звярнуліся з просьбай выдзеліць дадатковы ўчастак зямлі. У раёне нашага цэнтра было перададзена 20 га зямлі. Мы іх аформілі, і сёння там знаходзіцца сучасны цэнтр. Дзякуючы рашэнням кіраўніка дзяржавы, мы займаемся навукай. Акрамя асноўнага, было пабудавана яшчэ тры цэнтры", - дадаў ён.

Лес не расце сам па сабе. Кожны год спецыялісты высаджваюць новы лес на плошчы не меншай за 30 тыс. га. У сістэме Мінлясгаса каля 80 пастаянных гадавальнікаў, чатыры біяфабрыкі. Напрыклад, за мінулы год удалося вырасціць 400 млн штук пасадачнага матэрыялу і стварыць 35 тыс. га новага лесу. За апошнія паўгода - амаль 25 тыс. га. У асноўным гэта хвойныя пароды, такія як сасна і елка. Таксама высаджваюць дуб, клён, ясень, бярозу, вольху, ліпу. Вучоныя пастаянна працуюць над паляпшэннем прыжывальнасці і прадукцыйнасці лясных культур.

"Размова ідзе пра стварэнне лясных культур з выкарыстаннем матэрыялу закрытай каранёвай сістэмы. Асноўная задача нашых цэнтраў - праводзіць селекцыю лясных раслін і ствараць высокапрадукцыйны якасны пасадачны матэрыял. Штогод у Беларусі вырошчваецца 30-33 млн штук пасадачнага матэрыялу закрытай каранёвай сістэмы", - расказаў Аляксандр Драгун.

Ён звярнуў увагу, што ў цэнтрах забяспечваюць не толькі вырошчванне пасадачнага матэрыялу. Акрамя навуковай дзейнасці, спецыялісты займаюцца апрацоўкай лесанасеннай сыравіны і яе захоўваннем, што дазваляе накіроўваць у лясгасы якасны матэрыял для высадкі.

Чаму Лукашэнка патрабуе рацыянальна выкарыстоўваць лес

Па даручэнні Прэзідэнта штогод будуецца не менш за 100 км лесагаспадарчых дарог. Яны патрэбны для таго, каб не толькі асвойваць новыя прыродныя рэсурсы, але і своечасова аднаўляць іх, змагацца з хваробамі і шкоднікамі, аператыўна ліквідаваць лясныя пажары. У мінулым годзе ўсімі відамі высечкі аператыўна нарыхтавалі 25,7 млн куб.м ліквіднай драўніны. На змену сякерам і пілам прыйшла інавацыйная тэхніка. І што важна, машыны айчыннай вытворчасці. Адзін харвестар новага пакалення замяняе 30 чалавек з бензапіламі. На ўзбраенні таксама лесавозы, пагрузчыкі, кустарэзы, рубільныя машыны, пад'ёмнікі для збору шышак. Уся тэхніка, без перабольшання, сусветнага ўзроўню.

"Я чаму за гэты лес трымаюся? Куды не прыязджаю, мне кажуць: якая ў вас сельская гаспадарка, сельгасмашыны, збудаванні і іншае. А я прыгадваю, што калі мы сваю рэструктурызавалі эканоміку, тады была задача: зямля ёсць - гэта наш рэсурс, лес - наш рэсурс, давайце на свае рэсурсы абапірацца і нешта рабіць. Па вёсцы сёння праблем няма? Няма. Пасеялі - ніхто нават не заўважыў, што пасеялі. Гэтак жа і ўбіраем. Наконт лесу якія сёння праблемы? Усё, што прасілі па тэхніцы, усё ёсць. Людзі працуюць. Але гэта наш рэсурс. Таму гэта другі напрамак, які павінен у краіне развівацца. <...> Сельская гаспадарка і лясныя ўгоддзі - гэта наш вялізны рэсурс, які мы павінны выкарыстоўваць", - даручыў Аляксандр Лукашэнка ў час рабочай паездкі ў Мінскую вобласць у 2015 годзе. 

Круглую драўніну не экспартаваць, за мяжу адпраўляць прадукцыю з высокай дабаўленай вартасцю. Гэта прынцыповае патрабаванне Прэзідэнта. Для вырашэння стратэгічных задач мадэрнізавалі практычна ўсе дрэваапрацоўчыя, мэблевыя і цэлюлозна-папяровыя прадпрыемствы. У выніку глыбіня перапрацоўкі драўніны ў канцэрне "Беллеспаперапрам" дасягнула 100 працэнтаў. Гэта значыць, што на прадпрыемствах дабіліся безадходнай вытворчасці. Мадэрнізацыя дазволіла выйсці на якасна новы ўзровень тэхналогій.

"На знешні рынак мы павінны прадаваць прадукцыю лясной гаспадаркі з высокай дабаўленай вартасцю. Каб не атрымалася так, што вы дошку зробіце і прадасце ў Германію, Славакію або яшчэ куды-небудзь, а яны з гэтай дошкі зробяць мэблю і прададуць нашай краіне. Мы самі павінны рабіць, наколькі гэта магчыма. Я разумею, што мы не ўсё можам перапрацаваць і прадаць гатовае з самай высокай дабаўленай вартасцю. Але апошнія выпадкі сведчаць аб тым, што многае можам. Аж да таго, што ў Францыю пачалі пастаўляць гатовыя дамы", - такі прыклад адпраўкі за мяжу прадукцыі з высокай дабаўленай вартасцю прывёў кіраўнік дзяржавы ў красавіку 2020 года. Тады Прэзідэнту Беларусі ўнеслі на разгляд праект указа "Аб вядзенні лясной гаспадаркі і рэалізацыі драўніны".

Што ўяўляе сабой комплекс лясной гаспадаркі Беларусі

Сёння комплекс лясной гаспадаркі складаецца з пяці галін: лесанарыхтоўчая, дрэваапрацоўчая, цэлюлозна-папяровая, мэблевая і лесахімічная прамысловасць. Напрыклад, вытворчасцю мэблі займаюцца больш за 1,2 тыс. арганізацый. Тавар экспартуецца больш як у 70 краін. Што датычыцца вытворчасці цэлюлозы, то ў 2017 годзе ў Беларусі выпускалі толькі 1,6 тыс. т, у 2021 - 290 тыс. т, а цяпер замахнуліся на 370 тыс. т. Гэта стане магчыма пасля выхаду на праектную магутнасць завода беленай цэлюлозы ў Светлагорску - першай такой вытворчасці на тэрыторыі былога Савецкага Саюза. І тут вельмі паказальныя лічбы. Экспарт цэлюлозы прыносіць у пяць разоў больш, чым пастаўкі драўніны, з якой яна выраблена.

"Прэзідэнт Беларусі заўсёды ўдзяляў асаблівую ўвагу лясной гаспадарцы. Не менш, чым сельскай. Лес займае 40 працэнтаў тэрыторыі нашай краіны і ўносіць уклад у яе эканоміку. Усе мы звязаны з лесам. Мы адпачываем там. Акрамя таго, гэта сыравінная база для дрэваапрацоўкі. Рашэнні, якія былі прыняты па лясной гаспадарцы яшчэ ў дзевяностыя, даюць станоўчыя вынікі", - сказаў Аляксандр Драгун.

Ён перакананы, што дзякуючы дзяржаўнай падтрымцы і фінансам у Беларусі ўдалося пабудаваць незалежную галіну, якая не толькі забяспечвае патрэбнасці ўнутранага рынку, але і вырабляе запатрабаваную на знешнім контуры прадукцыю.

Улічваючы такі хуткі эканамічны рост галіны і яе экспартны патэнцыял, важна захаваць дадатную дынаміку лесааднаўлення. Да гэтага неаднаразова заклікаў і Прэзідэнт. Кожны кавалак пустой зямлі павінен быць заняты лесам. За апошнія тры гады лесааднаўленне і лесаразвядзенне праведзены на плошчы 145 тыс. га. Інакш кажучы, беларусы вырошчваюць больш дрэў, чым высякаюць. Але гэта не прычына для самазаспакаення.

"Трэба кожны кавалак пустуючай зямлі заняць лесам. Я ўжо не гавару пра месцы, дзе вы высеклі лес для нарыхтоўкі. Там лесааднаўленне павінна быць неадкладна. І былыя фермы, вакол аграгарадкоў, вялікіх вёсак, якія захаваюцца і ў будучым. Дзе воданапорныя вежы былі, мехдвары, а цяпер іх няма. Малочнатаварныя фермы, фермы адкорму (былыя. - Заўвага БЕЛТА). Колькі ў нас пустуючых такіх зямель! Тысячы і тысячы (гектараў. - Заўвага БЕЛТА). Чаму мы там, дзе проста, без вялікіх затрат можна высадзіць лес, гэтым не займаемся?! А калі і займаемся, то робім як не сваімі рукамі", - падкрэсліў недапушчальнасць бесталковых адносін да пустуючых беларускіх зямель Аляксандр Лукашэнка, прымаючы ў сакавіку 2020 года чыноўнікаў з дакладам на тэму лясной гаспадаркі.

Як у Беларусі аднаўляюць лясное багацце краіны

Змяненне клімату, анамальная спёка, чалавечая нядбаласць. Гэта ўсё стварае пагрозу для лесу. Сёлета ў пажаранебяспечным сезоне было ліквідавана больш за паўтысячы ўзгаранняў у лесе. Работу лясгасаў у перыяд засухі высока ацаніў і кіраўнік дзяржавы. Аператыўна рэагаваць на надзвычайныя сітуацыі дапамагае сетка пажарна-назіральных мачтаў. У краіне іх каля сямісот. Усе вышкі абсталяваны відэакамерамі. Спецыялісты робяць стаўку таксама на аўтаматызаваную сістэму для вызначэння задымлення. Да пачатку наступнага года яна павінна ахапіць лясы па ўсёй краіне.

"Беларускі вопыт лесааднаўлення цікавы дружалюбным нам краінам. Калі здарыўся вялікі пажар у Казахстане, пасол прыехаў, каб папрасіць дапамогі. Наш вопыт вывучаюць у Арменіі, а таксама ва ўсіх рэгіёнах Расіі. Штомесяц нашы цэнтры наведваюць расійскія дэлегацыі. Яны вывучылі наш вопыт і адзначылі высокі ўзровень", - сказаў Аляксандр Драгун.

Першы намеснік міністра лясной гаспадаркі адзначыў рашэнне Прэзідэнта Беларусі па захаванні лесу, якое аказалася вельмі дальнабачным. "Размова ідзе пра класічную школу вядзення лясной гаспадаркі, якую ў нас здолелі захаваць. Гэта школа, якая была пры Савецкім Саюзе. Многія краіны зайздросцяць Беларусі ў гэтых адносінах. Трэба было проста захаваць лепшае і ўдасканальваць гэта", - рэзюмаваў Аляксандр Драгун.

Калі вы думаеце, што лесааднаўленне - гэта занятак спецыялістаў, то вы памыляецеся. Кожны з нас можа не проста пасадзіць адно дрэва, як гаворыць народная мудрасць, а здольны зрабіць нешта большае. Пачаць можна з удзелу ў суботніку або рэспубліканскай акцыі "Тыдзень лесу". Дарэчы, у бягучым годзе яна прайшла ўжо 16-ы раз. Валанцёраў заўсёды забяспечваюць і пасадачным матэрыялам, і інвентаром. Застаецца толькі крыху папрацаваць...

"Лес ёсць лес. Амаль палавіна краіны - гэта лес. Гэта наш здабытак, дадзены нам богам. І мы не проста захаваць павінны яго, але як дбайныя гаспадары да яго ставіцца. Своечасова адбіраць з лесу спелы лес, перапрацоўваць, каб быў вынік краіне ад гэтай работы", - даваў наказ Прэзідэнт Беларусі чыноўнікам, якіх у жніўні гэтага года прыняў з дакладам аб рабоце лясной гаспадаркі ў сучасных умовах і напрамках яе ўдасканалення.

Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае