Прамовы і інтэрв’ю

EXPO 2027 у Бялградзе i штучны інтэлект. Пасол аб сучаснай Сербіі i дружбе з Беларуссю

Сербія і Беларусь з'яўляюцца надзейнымі сябрамі, партнёрамі, і гэта дружба праверана часам. Такі пункт гледжання выказала Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Сербія ў Рэспубліцы Беларусь Іліна Вукайлавіч у інтэрв'ю карэспандэнту БЕЛТА з нагоды нацыянальнага свята гэтай краіны - Дня дзяржаўнасці, які адзначаецца 15 лютага. Кіраўнік дыпламатычнай місіі абазначыла дружбу лідараў дзвюх краін як важную аснову развіцця беларуска-сербскага ўзаемадзеяння, а таксама расказала аб абмене вопытам у сферах навукі і тэхналогій, штучнага інтэлекту, аб старшынстве Сербіі ў Глабальным партнёрстве па штучным інтэлекце і падрыхтоўцы да EXPO 2027 у Бялградзе.

- Спадарыня пасол, на вашу думку, што ляжыць у аснове двухбаковага супрацоўніцтва Беларусі і Сербіі?

- Сербія заўсёды публічна падкрэслівае свае братэрскія і цёплыя дружалюбныя адносіны з Рэспублікай Беларусь.

Вялікая колькасць нашых беларускіх сяброў з розных сфер грамадства прысутнічала на нашым урачыстым мерапрыемстве з нагоды святкавання Дня дзяржаўнасці Рэспублікі Сербія ў Мінску, што сведчыць не толькі аб добрых адносінах, але і аб супрацоўніцтве на ўсіх узроўнях.

Пад гукі сербскага і беларускага гімнаў мы ў гэты дзень адзначылі нашы дружбу і супрацоўніцтва.

Хачу звярнуць увагу, што добрыя кантакты паміж лідарамі нашых краін з'яўляюцца залогам узаемадзеяння паміж Сербіяй і Беларуссю.

Сустрэча двух прэзідэнтаў, Аляксандра Вучыча і Аляксандра Лукашэнкі, у Баку ў лістападзе 2024 года надала дадатковы імпульс развіццю нашых двухбаковых адносін.

Дарэчы, Рэспубліку Беларусь у апошнія шэсць месяцаў наведалі сербскія віцэ-прэм'еры, міністры і іншыя высокапастаўленыя службовыя асобы, што яшчэ раз пацвярджае глыбіню нашага супрацоўніцтва на ўсіх узроўнях.

- Як цяпер развіваецца ўзаемадзеянне паміж нашымі краінамі ў эканамічнай сферы і наколькі эфектыўна ідзе абмен вопытам у сферы навукі і тэхналогій, штучнага інтэлекту?

- Узаемадзеянне паміж Сербіяй і Беларуссю з'яўляецца традыцыйна дружалюбным і заснаваным на ўзаемнай выгадзе. Нашы краіны маюць шмат планаў па актывізацыі адносін у акадэмічнай, культурнай і эканамічнай сферах.

На гэтым тыдні Гандлёва-прамысловая палата Рэспублікі Беларусь арганізавала сустрэчу з беларускімі бізнесменамі, зацікаўленымі ў супрацоўніцтве з Сербіяй. Для мяне было гонарам расказаць беларускім прадпрымальнікам аб спрыяльных умовах і льготах, якія прапануе Сербія для вядзення бізнесу.

Была таксама вельмі рада пераканацца ў тым, наколькі добра беларускія сябры інфармаваны аб эканамічных дасягненнях нашай краіны. Сербія праклала шлях, каб стаць лідарам нашага рэгіёна ў інавацыйных тэхналогіях і іх прымяненні ў прамысловасці, што з'яўляецца яшчэ адной агульнай рысай, якую мы падзяляем з дружалюбнай Беларуссю.

Хачу звярнуць увагу, што мы маем вельмі добрую камунікацыю і супрацоўніцтва з Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі. І нам прыемна бачыць, колькі Беларусь укладвае ў інавацыі, развіццё і прымяненне штучнага інтэлекту, біятэхналогій. Гэта тыя галіны, якія Сербія як краіна, што старшынствуе ў Глабальным партнёрстве па штучным інтэлекце, бачыць асновай для далейшага развіцця эканомікі.

Сербія прыняла сваю першую стратэгію па развіцці штучнага інтэлекту яшчэ ў 2019 годзе, стаўшы ў гэтым плане першай краінай Паўднёва-Усходняй Еўропы. Сербія таксама першай у рэгіёне зацвердзіла Нацыянальную стратэгію па развіцці штучнага інтэлекту на перыяд з 2020 па 2025 год, а ў Новым Садзе быў заснаваны першы ў нашай краіне і ў рэгіёне Навукова-даследчы інстытут штучнага інтэлекту.

Мы ганарымся таксама Інстытутам BioSens - даследчым і развіваючым інстытутам інфармацыйных тэхналогій для біясістэм, які быў заснаваны ў 2015 годзе і з'яўляецца піянерам лічбавай трансфармацыі сельскай гаспадаркі ў Сербіі. Даследуючы навуковыя і тэхналагічныя межы інавацыйнага прымянення ІТ у сельскай гаспадарцы, інстытут імкнецца прапанаваць лепшыя лічбавыя рашэнні для сельскай гаспадаркі як у Сербіі, так і ў свеце з мэтай атрымання больш высокіх ураджаяў пры меншых затратах.

У Новым Садзе таксама быў выйграны першы прыз у Еўропе ў адным з самых прэстыжных конкурсаў Еўрапейскай камісіі Horizon-2020, накіраваных на стварэнне еўрапейскіх цэнтраў навуковых даследаванняў і інавацый, што дасць магчымасць забяспечыць больш канкурэнтаздольныя пазіцыі краін у глабальным ланцужку каштоўнасцей і стратэгічна ўключыць іх у шлях інавацыйнага росту Еўропы.

Мы будзем працаваць над тым, каб дзяліцца нашым вопытам і поспехамі, асабліва ў такіх перспектыўных галінах, як штучны інтэлект, біятэхналогіі, ІТ, медыцына.

На маю думку, Рэспубліка Беларусь мае фантастычную медыцынскую сістэму, якой карыстаюцца і многія пацыенты з Сербіі, асабліва ў складаных аперацыях па трансплантацыі органаў. Сербія будзе развіваць супрацоўніцтва ў гэтай і іншых перспектыўных галінах з Рэспублікай Беларусь.

Адзін з вельмі важных праектаў, які мы запусцілі, - гэта будаўніцтва комплексу пад назвай "Bio4 Кампус", які будзе ахопліваць амаль 20 га і ўключаць развіццё чатырох ключавых галін: біямедыцыны, біяразнастайнасці, біятэхналогій і біяінфарматыкі. У "Кампусе" будуць размешчаны нашы буйнейшыя даследчыя і развіваючыя інстытуты, універсітэты, стартапы, і ўся тэрыторыя будзе напоўнена прасторамі, якія дадуць магчымасць маладым вучоным, студэнтам і прадпрымальнікам развіваць свае ідэі і бізнес.

Мы таксама працуем над актывізацыяй работы міжурадавай камісіі па эканамічным супрацоўніцтве. Мы назначылі сустаршыню сербскай часткі камісіі, міністра Ненада Попавіча, які нядаўна наведаў Мінск. Пастаянна мы знаходзімся ў кантакце з сербскімі і беларускімі прадпрымальнікамі, улічваем іх вопыт у бізнесе і імкнёмся палепшыць усё, што ў нашай уладзе, каб эканомікі нашых краін развіваліся.

Рэспубліка Беларусь вырабляе прадукцыю высокай якасці, і Сербія бачыць свой інтарэс не толькі ў набыцці гэтых якасных тавараў, але і ў прасоўванні сваёй прадукцыі на рынак Беларусі.

- Якія важныя дасягненні Сербіі за апошні час вы маглі б адзначыць?

- Як неаднаразова заяўляў Аляксандр Вучыч, за апошнія 12 гадоў Сербія прадэманстравала найбольшы эканамічны рост у сваёй гісторыі, стаўшы другой па тэмпах росту эканомікай у Еўропе і дасягнуўшы рэкорднага прытоку прамых замежных інвестыцый у памеры 5,1 млрд еўра.

Мы таксама дасягнулі значных поспехаў у заключэнні пагадненняў аб свабодным гандлі: з Кітаем пагадненне дзейнічае ўжо шэсць месяцаў, падпісаны пагадненні з Егіптам і ААЭ, пачаты перагаворы з Рэспублікай Карэя. Уся прадукцыя "зроблена ў Сербіі" мае бяспошлінны доступ на рынак больш як 3 млрд чалавек.

У 2024 годзе Сербія ўпершыню атрымала інвестыцыйны крэдытны рэйтынг ад агенцтва Standard & Poor’s Global са стабільнымі перспектывамі для далейшага паляпшэння. Сербія стала сапраўдным эканамічным хабам нашага рэгіёна, і мы актыўна падтрымліваем і развіваем гэты статус. Усе гэтыя факты пацвярджаюць, што Сербія рухаецца стабільным шляхам, і мы маем намер прадаўжаць супрацоўніцтва з усімі нашымі сябрамі, сярод якіх, безумоўна, і Рэспубліка Беларусь.

- Сербія стане гаспадаром прэстыжнай выстаўкі EXPO ў 2027 годзе. Як ідзе падрыхтоўка да гэтай маштабнай падзеі?

- Сербія прыме прэстыжную спецыялізаваную выстаўку EXPO ў Бялградзе в 2027 годзе, і наш прэзідэнт Аляксандр Вучыч адправіў пісьмо Аляксандру Лукашэнку з запрашэннем для Рэспублікі Беларусь прыняць удзел у гэтай падзеі. Я ўпэўнена, што Беларусь прадставіць адзін з самых прывабных павільёнаў, які прыцягне вялікую колькасць наведвальнікаў. Гэта, безумоўна, стане выдатнай магчымасцю для далейшага ўмацавання нашых эканамічных і культурных сувязей.

Сербскі бок разлічвае, што ў выстаўцы прымуць удзел больш за 40, магчыма, 45 краін з Афрыкі, з 53 магчымых, а таксама больш за 65 працэнтаў краін з Азіі і больш за 60 працэнтаў краін з Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыкі. Свой удзел пацвердзілі ўжо такія краіны, як Расія, Кітай, ЗША, Германія.

Праект EXPO і ўсе спадарожныя элементы, у якія Сербія ўкладвае велізарныя сродкі, з'яўляюцца нашай вялікай і ўнікальнай магчымасцю для росту ВУП і агульнага развіцця краіны. Сербія зноў, як і не раз, стане цэнтрам свету. Наш прэзідэнт асабіста наведвае месца будаўніцтва, і мы ўсе ганарымся, бачачы, як наша краіна развіваецца з такой інтэнсіўнасцю, як ніколі раней.

- Вы зусім нядаўна ў Беларусі. Як бы коратка вы ахарактарызавалі тыя пачуцці, якія зведваеце ў час работы ў нашай краіне?

- Мы - дзве краіны падобных памераў, з падобнай колькасцю насельніцтва і падобнымі мовамі.

Нядаўна я гаварыла для сербскіх СМІ аб тым, як у Беларусі на кожным кроку адчуваецца павага і разуменне да Рэспублікі Сербія, нашага прэзідэнта і нашага народа. Прыемна ведаць, што ў нас ёсць шчырыя сябры сярод беларускага народа, якія падтрымліваюць нашу краіну.

Сербія заўсёды будзе адкрыта для дружбы і супрацоўніцтва з Рэспублікай Беларусь.

Аліна ГРЫШКЕВІЧ,
БЕЛТА