Падзеі, факты, анонсы
Месца памяці і смутку. Абноўлены мемарыяльны комплекс адкрылі пасля рэканструкцыі ў Азарычах
9 снежня, Азарычы /Кар. БЕЛТА/. Абноўлены мемарыяльны комплекс адкрылі пасля рэканструкцыі ў Азарычах, перадае карэспандэнт БЕЛТА.
Аб каштоўнасці і значэнні гэтага месца для сучаснасці і будучыні нагадаў старшыня Гомельскага аблвыканкама Іван Крупко. Ён падкрэсліў, што дата 9 снежня была выбрана невыпадкова - гэта Міжнародны дзень памяці ахвяр злачынства генацыду. "Тут у сакавіку 1944 года бязвінна загінулі ў пакутах больш за 20 тыс. чалавек. І гэта толькі адна старонка крывавай гісторыі ваенных гадоў. Тут за калючым дротам пад адкрытым небам фактычна паміралі ад голаду, холаду і тыфу больш за 50 тыс. чалавек, палавіна з якіх - дзеці. Дзеці гінулі ад голаду і холаду. Маці страчвалі розум ад бяссілля і гора. Адмаўляючыся прымаць смерць дзіцяці, жанчыны прадаўжалі саграваць сваім целам нежывых малышоў. У такім стане іх знаходзілі пасля вызвалення салдаты і медыкі. Пазней у сваіх успамінах яны адначалі: "Той не чалавек, хто можа такое забыць", – сказаў губернатар.
Маштабная рэканструкцыя мемарыяла пачалася ў пачатку вясны гэтага года. Тэрыторыя комплексу пашырана да 1,75 га, узведзены інфармацыйны музейны павільён. У адзіным комплексе паводле задумы архітэктараў аб'яднаны некалькі знакавых лакацый. Кожная з іх адлюстроўвае дакументальнасць падзей, якія адбыліся тут у сакавіку 1944 года. У сэрцы мемарыяльнай кампазіцыі знаходзяцца "Камяні прасвятлення" - чатыры шматгранныя стэлы, на кожнай - пано з павялічанымі архіўнымі фатаграфіямі вязняў.
Узведзена Вежа памяці - васьмівугольнае збудаванне вышынёй амаль 7 м, дзе выгравіраваны ўспаміны былых вязняў. Уздоўж краю забалочанай мясцовасці размешчана сцяна смутку з паклоннымі крыжамі. Таксама ў комплексе ўстаноўлены першы ў рэспубліцы знак у памяць ваенных медыкаў, якія спынілі распаўсюджванне эпідэміі тыфу. Лагер праіснаваў 10 дзён, якія забралі жыцці больш як 20 тыс. чалавек, 33,48 тыс. вязняў лагера "Азарычы" былі вызвалены савецкімі войскамі.
Намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Ігар Луцкі таксама падкрэсліў значнасць захавання гістарычнай памяці. "Практычна 80 гадоў прайшло з тых жахлівых падзей, якія адбываліся на гэтай зямлі. Тут, не саромеючыся ні Бога, ні сумлення, фашысты тварылі жудасныя рэчы. 50 тыс. мірных жыхароў былі сагнаны ў балота для пакутніцкай смерці. Ужо тады акупанты выпрабоўвалі самыя страшныя метады на беларускім народзе, у тым ліку біялагічную зброю. Нягледзячы ні на што, мы выстаялі. І сёння наша галоўная задача - умацоўваць адзінства нашага народа", - падкрэсліў ён.
Пасля мітынгу прысутныя ўшанавалі памяць загінулых мінутай маўчання, усклалі вянкі і кветкі.
Першую пасля адкрыцця экскурсію правялі кіраўнік музейнага пакоя "Памяці ахвяр Азарыцкага лагера смерці" Зінаіда Хлебавец, з музейнай экспазіцыяй азнаёміла загадчыца навукова-асветнага аддзела абласнога музея ваеннай славы Вікторыя Заяц.
"Азарычы" называлі жывым шчытом вермахта. У 1944 годзе нямецкімі акупантамі былі створаны тры лагеры смерці ("Дзерць", "Азарычы", "Падасіннік") пад агульнай назвай "Азарычы". Балоцістую мясцовасць абгарадзілі калючым дротам, тэрыторыю вакол замініравалі. Пад выглядам эвакуацыі туды сагналі 50 тыс. вязняў, у тым ліку 15,96 тыс. дзяцей, 14 тыс. жанчын, больш за 4 тыс. старых. Людзі знаходзіліся пад адкрытым небам, без вады і ежы, на лютым марозе. Зверствуючы, фашысты ўпершыню прымянілі тут бактэрыялагічную зброю - сыпны тыф. Людзі паміралі ў пакутах. Сярэдняя працягласць жыцця ў Азарычах складала каля трох сутак.
Уклад у абнаўленне гэтага мемарыяла ўнеслі тысячы беларусаў. Палавіна сродкаў, заробленых на рэспубліканскім суботніку, паводле пастановы ўрада, была пералічана на рэканструкцыю мемарыяльнага комплексу.
версія для друку
зрабіць стартавай
дабавіць у выбранае